De wereld zoals we die kennen, loopt op zijn laatste benen, de oude orde wankelt.
In deze onzekere tijden is het verleidelijk om het geloof in de toekomst te verliezen. Maar wat als dit juist het begin is van iets nieuws? F//ck the System, en andere slechte ideeën voor de toekomst ontrafelt de chaotische krachten achter de geopolitieke schermen en stelt zich de fundamentele vraag: kan Europa uitgroeien tot een sterke speler in de komende wereldorde? Wat hebben we nodig om een Europa te bouwen dat soeverein, veerkrachtig en radicaal vernieuwend is?​
KORT
Dit is een manifest om het heden te begrijpen en de toekomst te bedenken – prikkelend, scherp en onorthodox. Het breekt met de oude logica en vooroordelen en ziet in de wanorde van vandaag de kiem van iets beters. Voor denkers en doeners, voor burgers, ondernemers en beleidsmakers die geloven dat Europa meer kan zijn dan een oud continent in crisis.
Hoe vat je een boek van bijna 300 pagina’s samen in 600 woorden? Het doet met denken aan de uitspraak van Donald Tusk, die ik citeer in het boek, en waarmee je eigenlijk de essentie van mijn hele verhaal kan beschrijven: ‘waarom vragen 500 miljoen Europeanen aan 300 miljoen Amerikanen om ons te helpen vechten tegen 140 miljoen Russen? Het is tijd voor Europa om zelf onze verantwoordelijkheid te nemen’.
In F//ck The System, en andere slechte ideeën voor de toekomst neem ik de lezer mee in een zoektocht naar nieuw Europees zelfvertrouwen. We staan midden in een wereld die in snel tempo hertekend wordt: Amerika verliest zijn richting, China bouwt aan een technologisch imperium, en populistische krachten proberen overal de democratie en onze liberale verworvenheden uit te hollen. Is Europa in deze wereld slechts een hulpeloze toeschouwer of zijn we in staat om zelf onze toekomst te bepalen? En wie zijn de krachten achter de schermen van al die bruuske veranderingen?
In een eerste deel beschrijf ik hoe de oude wereldorde voor onze ogen uit elkaar valt. Ik zoek daarbij naar verklaringen waarom Europa schijnbaar geen antwoord weet te formuleren op de uitdagingen waarvoor we staan. Maar klopt dit wel? Is Europa zo zwak als velen denken, of hebben we wel degelijk troeven die we kunnen uitspelen om een eigen positie te verwerven in de wereld van morgen? Kunnen we stoppen met klagen over onze traagheid of verdeeldheid, om te durven denken in termen van strategie, macht en toekomst? Van een markt-unie naar een machts-unie? Het is duidelijk dat we geen kopie moeten worden van de VS of China, en dat we moeten focussen op een eigen sterk Europa, met kennis, technologie, duurzaamheid en democratie als kracht, niet als last.
PREVIEW
Op zoek naar Europees zelfvertrouwen
Innovatie-paradigma:
los komen van buitenlandse dominatie
De kern van mijn betoog is dat we de komende jaren moeten inzetten op een nieuw innovatie-paradigma, om te komen tot meer autonomie en soevereiniteit. Dat begint bij technologie. We komen abrupt tot het strategische inzicht dat onze data, infrastructuur en productie integraal is toevertrouwd aan buitenlandse tech spelers. Of het nu gaat over chips, communicatie, AI of (sociale) media - Europa moet opnieuw de controle nemen. Dat moeten we doen via wat ik de copy-back-strategie noem: ooit waren we zelfs leidend in al die domeinen - dat is niet eens zo lang geleden. Wat verhindert ons om schaamteloos terug te pakken, zelfs te kopiëren, wat we nodig hebben? We herwinnen onze positie door de beste ideeën van elders te herinterpreteren, te reverse-engineeren, te verbeteren en op onze eigen waarden te enten.
En wat blijkt? De meeste mensen weten niet eens dat dit wel degelijk de strategie is van Europa: de digitale Mediastack, onze Europese chipindustrie, Galileo als alternatief satellietnetwerk, honderden miljarden investeringen in data centers, batterij-technologie, urban mining en natuurlijk: AI. Het zijn allemaal bestaande, maar amper gekende initiatieven die bijdragen aan onze strategische autonomie.
Om opnieuw te kunnen concurreren met de VS, China en andere grootmachten, moet Europa zijn eigen economische en maatschappelijke model durven heruitvinden. Dat kan door transitiedenken. Los van wat (populistische) politieke leiders of bedrijven zouden wensen, gaan we als wereld sowieso door een reeks transities: energie, mobiliteit, wonen, voeding enzovoort. Europa moet de ambitie loslaten om nog te concurreren met oude industrieën zoals gas, olie of kolen. We moeten inzetten op transitie-economieën, waarbij we bijvoorbeeld energie niet langer zien als een schaars product, maar als een innoveerbare technologie, met oneindig autonoom groeipotentieel.
Wat ik in mijn boek bepleit, is geen naïef idealisme. Het is een realistische oproep tot actie. We moeten de meerkost van deze nieuwe investeringen bekijken als een return-on-security: het gaat hierbij niet enkel om geldelijke return, maar evengoed over stabiliteit, veiligheid en onafhankelijkheid van Europa. Goedkoop dreigt levensgevaarlijk te worden, zodra afhankelijkheid van buitenlandse technologie kan worden gebruikt als wapen.
Hiervoor is sterk beleid nodig en moeten we binnen Europa streven naar vlottere samenwerkingen en het wegwerken van grenzen en beperkingen. Het goede nieuws is dat ook op dit vlak Europa meer beweegt dan velen beseffen.
Inzetten op transitie-economieën
Een pleidooi tegen afbraak-populisme
Het boek eindigt met een duidelijke boodschap: F//ck The System en andere slechte ideeën voor de toekomst, is een pleidooi tegen afbraakpopulisme. Als we blijven vasthouden aan oude structuren, markten, regels en gewoontes, verliezen we onze toekomst. Maar als we kiezen voor transitie, samenwerking, technologie en een helder plan, dan kan Europa opnieuw een wereldmacht worden - op zijn eigen manier, met zijn eigen waarden.
De wake-upcall die we sinds begin 2025 zien, creëert een Europees momentum, wat Europa, haar burgers en bedrijven, een unieke kans biedt. In deze turbulente tijd is dat misschien wel het meest optimistische scenario denkbaar: een Europa dat zichzelf opnieuw durft uit te vinden om een geloofwaardige speler te worden aan de tafel van de nieuwe wereldorde.
1. Hoezo, veranderingen?
​
Deel 1
De wereldorde valt uit elkaar, Europa maak je klaar!
​
2. 2025, het jaar waarin de oude wereldorde uit elkaar viel
Europa, de oude zieke man van de wereld
Europa, Trump II en Davos
28 februari, het Zelensky-incident
De wereldschok
​
3. Wat was nu alweer die oude wereldorde?
De wereldorde voor WOII
De nieuwe bipolaire wereldorde die het aanzicht van het moderne Europa heeft bepaald
Van unipolaire wereldorde tot geopolitieke chaos
De kolonisatie van Europa
​
4. De wereldorde wordt hertekend, deel 1: de bekende spelers
De heropstanding van Rusland als oude nieuwe vijand
China, de echte nieuwe grootmacht
De ambities van India
En er staan nog vele wachtenden in de coulissen
​
5. De wereldorde wordt hertekend, deel 2: de nieuwe krachten
Hoe de VS hun eigen wereldorde ontmantelen
De nieuwe Trumpiaanse tripolaire wereld
Zijn de VS een autocratie?
De Bende van Trump
De MAGA-beweging
De traditionele Republikeinen
De radicale rechts-religieuze beweging
De rechts-christelijke impact op de huidige VS
De Heritage Foundation en Project 2025: het plan lag al klaar
Wat heeft dit allemaal te maken met de nieuwe wereldorde en met Europa?
Tech-bro’s: de nieuwe oligarchen in een wereld met minder regels en meer macht
De ambities gaan nog verder: techno-feodalisme als toekomstig staatsbestel
Hoelang houdt dit bijzondere huwelijk stand?
​
Deel 2
Balanceren op weg naar een kersvers Europa
​
6. Europa neemt afstand
En toen werd het menens
Vertrouwen komt te voet en gaat te paard
​
7. Het momentum voor een sterk Europa
Readiness 2030: meer dan defensie
Europa als nieuwe grootmacht, onze economische positie
Europa als nieuwe grootmacht, onze industriële positie
Europa als nieuwe grootmacht, onze militaire positie
Europa als nieuwe grootmacht, het beleid
Een sterk Europa via nieuwe allianties en partnerships
​
8. Is er wel voldoende draagvlak?
We zitten op een hellend (draag)vlak
De keren dat de democratie zegevierde
De politiek moet mee, deel 1
Het bedrijfsleven moet mee, deel 1
De ultieme motivator voor draagvlak: de klimaatisis
Het bedrijfsleven moet mee, deel 2
​​​​​
INHOUD
9. F//ck the System! Waarom is de wereld zo ontvreemd?
Het spel versus de regels
Vier scenario’s voor morgen
De populistische tovertruc
Wat maakt mensen bang?
De populistische leugen
Hoezo, de strijd van het volk tegen het establishment?
De macht van polarisatie
De burger is minder gepolariseerd dan de politiek
AI, robots, de economische singulariteit en het einde van de democratie
​
10. Op zoek naar oplossingen om het vertrouwen te herstellen
De slinger slaat terug
Weg met links/rechts-denken: oplossingen liggen in het pragmatische midden van de radicale gematigdheid
De waarheid bestaat niet, of toch wel, een beetje: de edele kunst van de objectiverende ontleding
Laten we nog eens praten over de feiten
Communicatie als instrument voor de democratie
Van problemen en verandering naar vertrouwen
​
​Deel 3
Europa een gerespecteerde plaats in de nieuwe wereldorde door slimme innovatie en transitie-denken
​
11. Een nieuw innovatie-paradigma voor Europa
Europa moet inzetten op transitie-innovatie
Van duaal gebruik naar universeel gebruik
Copy-back als strategie voor Europa
Europa, de regels en de rem op innovatie
Innovation shelters als instrument voor innovatie en marktadoptie
Het Europa van morgen heeft duurzaamheid in de kern
Het Europa van morgen is glocal
​
12. De Digitale Eurostack als basis voor digitale soevereiniteit
Wie kun je nu nog vertrouwen?
De Digitale Eurostack als oplossing
De Digitale Eurostack wordt concreet
Kan Europa de achterstand op microchip-vlak inhalen?
Is de AI-race al gelopen?
​
13. Op weg naar eigen communicatie-infrastructuur
Navigatie met gps of met Galileo?
Het onbetrouwbare Starlink
Een gek idee, deel 1: laten we zelf een AI-device bouwen
​
14. De Media Eurostack
Het probleem met onze klassieke media
Het gevaar voor de democratie en samenleving
Het probleem met sociale media
Enshitification en echo-kamers
Aandacht, aandacht, aandacht
Van vrije meningsuiting naar meningverspreiding
​
15. Transitiesectoren waarin Europa kan leiden
Europa als start-up
Voeding en landbouw als transitiesector
Mobiliteit als transitiesector
Wonen als transitie-industrie
De transities en het creëren van draagvlak
​
16. Wat mist Europa?
Europa heeft een sterker innovatie-ecosysteem nodig
Money, honey
Europees leiderschap en De Verenigde Staten van Europa
Op zoek naar een Europees verhaal en een Europese identiteit